Aby zacząć zarządzać finansami osobistymi trzeba je najpierw zaplanować
Cel finansów osobistych
Wielu osobom wydaje się, że finanse osobiste to przedmiot o tym, jak oszczędzać pieniądze. Owszem, oszczędzanie jest dosyć istotną kwestią w finansach osobistych, ale nie jest to wcale ich główny temat. Paradoksalnie, finanse osobiste nie koncentrują się też wcale na pieniądzach.
Zobaczmy jak wygląda to w przypadku starszej dziedziny finansów – finansów przedsiębiorstw. Głównym celem nauki o finansach przedsiębiorstw jest osiągnięcie celów danego przedsiębiorstwa. Jest to zazwyczaj maksymalizacja korzyści dla akcjonariuszy. Tak więc finanse przedsiębiorstw są nauką o tym, jak zarządzać zasobami majątkowymi, by jak najbardziej zadowolić akcjonariuszy (Szyszko 2007: 21-23).
Celem człowieka jest natomiast szeroko pojęte szczęście. Gromadzenie majątku z pewnością nie jest tym, co docelowo daje szczęście. Chociaż miło jest mieć dużo pieniędzy, to one same szczęścia nie dadzą. Finanse osobiste nie mogą więc być o tym jak oszczędzać pieniądze. Szczęście może nam dać wykorzystywanie pieniędzy w najlepszy możliwy dla nas sposób (Woerheide 2001: 3).
Autor: Bykst. Plik [źródło] jest udostępniony na podstawie licencji CC BY SA
I o tym właśnie są finanse osobiste. To nauka o zarządzaniu, ochronie i wykorzystywaniu pieniędzy w taki sposób, który da nam najwięcej szczęścia. Finanse osobiste nie kręcą się wokół pieniędzy. One kręcą się wokół człowieka i jego szczęścia.
Proces planowania finansów osobistych
Jak wspomniałem w poprzednim rozdziale, finanse osobiste dzielą się na dwie główne części: planowanie oraz zarządzanie. Zanim zacznie się pieniędzmi zarządzać, trzeba zaplanować jak to robić. Elementarz Finansów Osobistych będzie więc dotyczył głównie tego pierwszego.
Proces planowania finansowego może wydawać się dziwacznym zbiorem zaszyfrowanych znaków. Ale kiedy ten skomplikowany proces rozłożymy na mniejsze części, stanie się bardziej zrozumiały. Efektywne planowanie finansów osobistych składa się z sześciu kroków (Woerheide 2001: 3-6):
-
Określenia obecnej sytuacji.
-
Określenia, gdzie chcesz dotrzeć.
-
Zidentyfikowania przeszkód, które stoją na drodze do celu.
-
Zaprojektowania pisemnego Planu Finansowego.
-
Wdrożenia tego planu.
-
Regularnego przeglądania i aktualizowania planu.
Określenie obecnej sytuacji i celu
Pierwszym krokiem w czytaniu jakiejkolwiek mapy jest znalezienie miejsca, w którym się znajdujesz. Mapy stojące w miejscach publicznych (na ulicach miast, w centrach handlowych) zazwyczaj mają duży znak z napisem: „jesteś tutaj”. W finansach osobistych sposobem na ustalenie miejsca, gdzie jesteś, jest wykonanie sprawozdania finansowego (financial statement): osobistego bilansu majątkowego (personal balance sheet) oraz osobistego rachunku przepływów pieniężnych (personal cashflow statement). Sprawozdanie finansowe zostanie omówione w rozdziałach:
11 – Osobisty Bilans Majątkowy.
12 – Cashflow Statement, czyli Rachunek Przepływów Pieniężnych.
Ludzie zazwyczaj zaczynają interesować się finansami osobistymi wówczas, gdy pojawiają się problemy finansowe. Niestety, finanse osobiste to nie jest zbiór cudownych rad, które natychmiast uzdrowią budżet domowy. Na efekty planowania finansów osobistych trzeba poczekać.
W zależności od wartości netto, marzeń i możliwości danej osoby, osiągnięcie poszczególnych celów może trwać rok, pięć, a nawet trzydzieści lat. Cele dzielimy więc na krótkoterminowe (mniej więcej do roku), średnioterminowe (do kilku lat) oraz długoterminowe (do kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu lat).
W finansach osobistych jest bardzo dużo kwestii indywidualnych i będę to na każdym kroku powtarzał – w końcu finanse osobiste są osobiste. Każdy może mieć inne cele, inne podejście do finansów, inne możliwości – inaczej będzie więc planował i inaczej zarządzał swoimi finansami.
Określenie celów finansowych jest dosyć skomplikowane. Opierając się na swoich wartościach oraz marzeniach należy odkryć w sobie to, co jest ważne (rozdział 3), a następnie oszacować prognozę swojej przyszłości w postaci modelu cyklu życia (rozdział 5) i planu kariery (rozdział 6).
Zidentyfikowanie przeszkód
Na drodze do realizacji celów może stanąć wiele przeszkód, które trzeba zidentyfikować i podjąć decyzje, w jaki sposób nimi zarządzać. Przeszkody te mogą mieć charakter zewnętrzny lub wewnętrzny. By zidentyfikować zewnętrzne przeszkody, trzeba wziąć pod uwagę zmieniające się uwarunkowania ekonomiczne (rozdział 7). By poradzić sobie z przeszkodami wewnętrznymi, trzeba potrafić podejmować wybory (rozdział 8) oraz zarządzać ryzykiem (rozdział 9).
Nie można zapomnieć też o tym, że długoterminowy plan musi uwzględnić zmienną wartość pieniądza w czasie (rozdział 13).
Zaprojektowanie i wdrożenie Planu Finansowego
Gdy będziecie wiedzieć gdzie jesteście, gdzie zmierzacie, jakie przeszkody mogą wam w tym przeszkodzić i co zrobić, by sobie z nimi poradzić, możecie wszystko to spisać, tworząc w ten sposób swój Plan Finansowy. Zawiera on cykl życia z naniesionymi najważniejszymi wydarzeniami, jakich spodziewacie się w życiu oraz momentami osiągnięcia poszczególnych celów.
Uwzględnia on wszystkie obszary finansów osobistych: wydatkowanie, zarządzanie ryzykiem, kredytowanie, inwestowanie, emeryturę oraz sukcesję. Instrukcję przygotowywania Planu Finansowego znajdziecie w rozdziale 14.
Można powiedzieć, że w pewnym sensie przygotowanie planu finansowego kończy etap planowania finansowego i pozwala na przejście do zarządzania finansami osobistymi. Jednakże planowanie tak naprawdę to proces ciągły, do którego będziesz często wracał. Realizując plan należy dokonywać regularnych przeglądów i w razie potrzeby modyfikować go tak, by zawsze był aktualny.
Koronnym argumentem przeciwników planowania jest fakt, że życie jest nieprzewidywalne, ciągle coś się dzieje, ciągle coś się zmienia. Nie da się przewidzieć przyszłości. Nawet jak coś zaplanujesz, to jedno wydarzenie w ciągu chwili może wszystko zmienić. Wszystko to prawda. Dla mnie nie jest to jednak argument przeciw planowaniu.
Taki pogląd, jeżeli nie jest jedynie wymówką lub próbą uzasadnienia swojego lenistwa lub strachu, opiera się na błędnym założeniu. Zakłada, że plan ma swój początek i koniec. Jednak planowanie to ciągły proces, polegający na nieustannej aktualizacji i modyfikacji. Trzeba uwzględnić każdą istotną zmianę. Plan musi być w każdym momencie aktualny.
Autor: OpenStreetMap, Plik [źródło] jest udostępniony na podstawie licencji CC BY SA
Wyobraźcie sobie, że plan to mapa chińskiego miasta. Bez przerwy się w nim coś zmienia – tam, gdzie miesiąc temu była droga na skróty, teraz może być ruchliwa ulica. Tam, gdzie było jezioro, teraz jest centrum handlowe. By się po tym mieście poruszać, trzeba mieć jak najbardziej aktualną mapę. Tak samo jest z mapą naszego życia. Gdy tylko zmieni się coś istotnego, czy to w naszym położeniu, otoczeniu, ryzyku czy celach – trzeba to uwzględnić.
Streszczenie:
Oszczędzanie jest istotną kwestią, ale finanse osobiste nie koncentrują się na gromadzeniu pieniędzy. Celem człowieka jest szczęście, które można osiągnąć poprzez wykorzystywanie pieniędzy w najlepszy możliwy dla nas sposób. Finanse osobiste są więc nauką o zarządzaniu, ochronie i wykorzystywaniu pieniędzy w taki sposób, który da nam najwięcej szczęścia. Finanse osobiste składają się z dwóch elementów: planowania i zarządzania. Proces planowania finansów osobistych składa się z sześciu kroków:
-
Określenia obecnej sytuacji poprzez sporządzenie sprawozdania finansowego.
-
Określenia, gdzie chcesz dotrzeć, czyli ustalenia celów finansowych. Należy to zrobić opierając się na swoich wartościach i marzeniach. By zaplanować drogę do celów, należy zaprojektować własny model cyklu życia oraz plan kariery.
-
Zidentyfikowania przeszkód, które stoją na drodze do celu. Mogą one mieć charakter zewnętrzny (dotyczyć uwarunkowań ekonomicznych) lub wewnętrzny (nasze własne ograniczenia i decyzje).
-
Zaprojektowania pisemnego Planu Finansowego, z uwzględnieniem zmiennej wartości pieniądza w czasie oraz wszystkich obszarów finansów osobistych.
-
Wdrożenia tego planu.
-
Regularnego przeglądania i aktualizowania planu.
Pojęcia:
oszczędzanie, pieniądze, szczęście, planowanie finansów osobistych, etapy planowania finansów osobistych, cel finansowy, sprawozdanie finansowe,
W poprzednim rozdziale:
przypomnij sobie czym są finanse osobiste
W następnym rozdziale:
dowiedz się jak określać cele finansowe
Literatura:
-
Szyszko L., Finanse przedsiębiorstwa, Warszawa 2007.
-
Woerheide W., Core concepts of personal finance, New York 2001.
